Seri Pelajaran Bahasa Sunda bagian ka 8 (Sundanese Language Lesson Part 8), Kecap Sesebutan Waktu

By | 19 Agustus 2011
sesebutan waktu

Pangajaran basa Sunda bagian ka 8 (Sundanese Language Lesson Part 7), Kecap Sesebutan Waktu ” a word about time in the Sundanese Language“.

Dina kasempatan ieu urang sami-sami lebet dina Seri Pengajaran Basa Sunda bagian anu ka 8 hayu ah urang teraskeun pangajaran basa sunda…nyaeta ngeunaan ” kecap sesebutan waktu ” (kata yang menyebutkan waktu).

A. Sesebutan Waktu dina Sapoe Sapeuting

  • wanci janari gede = kira-kira tabuh 01.00 – 03.00 peuting
  • wanci janari leutik = kira-kira tabuh 03.30 – 04.30
  • wanci balebat = waktu pajar geus udat-udat (sinar panonpoe) beulah wetan (± tabuh 04.30)
  • wanci carangcang tihang = wanci liwat pajar, tetenjoan remeng-remeng keneh (± tabuh 04.30 – 05.00)
  • wanci haneut moyan = waktu sedeng ngeunah dipake moyan (± tabuh 07.00 – 08.30)
  • wanci rumangsang = waktu panonpoe geus mimiti karasa panas (± tabuh 09.00)
  • wanci pecat sawed = waktu munding anu dipake magawe dilaan sawedna (± tabuh 10.00)
  • wanci manceran/ lohor = waktu panonpoe luhureun sirah, tengah poe (± tabuh 12.00)
  • wanci ngulon = waktu panonpoe geus mimiti ngeser ka kulon (± tabuh 13.00)
  • wanci panonpoe satangtung = ± tabuh 15.00
  • wanci tunggang gunung = waktu panonpoe geus rek surup ayana dina luhureun gunung (± tabuh 16.00 – 17.00)
  • wanci sariak layung = waktu layung (sinar panonpoe) di langit katenjo beureum (± tabuh 17.00 – 18.00)
  • wanci sareupna = geus mimiti reup poek (± tabuh 18.30)
  • wanci sareureuh budak = waktu budak leutik geus mimiti carape-eun tas hareureuy jeung dulurna (± tabuh 20.00)
  • wanci tengah peuting = ± tabuh 24.00

B. Sesebutan Waktu Sejenna

  • Sakedet netra = (asalna sakedep netra), kedep = kiceup, jadi sakedet netra hartina sakiceup, nuduhkeun waktu anu sakeudeung pisan
  • Sakilat = nuduhkeun waktu nu sakeudeung pisan, meh saharti jeung sakiceup, diupamakaeun kana (lilana) kilat nu ngaburinyay
  • Sapanyeupahan = nuduhkeun waktu anu teu sabaraha lilana, kira-kira sarua lilana jeung anu keur nyeupah
  • Sapangejoan = nuduhkeun waktu anu rada lila, kira-kira sarua lilana jeung nu keur ngejo (nyangu)
  • Saumur jagong = kira-kira tilu bulan satengah
  • Sataun landung = sataun leuwih
  • Sawindu = dalapan taun
  • Saabad = saratus taun
Sesebutan Waktu Sejenna deui
  • poe ieu disebut ayeuna
  • poe nu geus kaliwat sapoe disebut kamari
  • poe sanggeus kamari disebut mangkukna
  • sapoe nu bakal datang disebut isukan’
  • sapoe sanggeus isukan disebut pageto
  • sabada pageto disebut pageto amat
  • waktu nu cikeneh karandapan disebut bieu
  • waktu nu rada lila kaliwat disebut tadi
  • waktu nu geus lila kaliwat disebut bareto
  • waktu beh ditueun bareto disebut baheula
  • waktu nu sakeudeung deui bakal karandapan disebut engke
  • waktu nu bakal datang (lila keneh) disebut jaga, isuk jaganing pageto
C. Sesebutan/Ngaran Usum-usuman
1. Nu Patali jeung Kaayaan Alam
  • usum mamareng = usum rek ngijih
  • usum ngijih = usum hujan, ngecrek saban poe
  • usum dangdangrat = usum panyelang antara usum hujan jeung usum halodo, hujan jeung halolo kakapeungan
  • usum katiga = usum halodo
  • usum barat = usum angin gede ( nu jolna ti kulon pacampur jeung hujan)
  • usum selatan = usum loba angin anu jolna ti juru kidul wetan
2. Nu Patali jeung Kaayaan Masyarakat
  • usum pagebug = usum loba nu gering parna, loba nu maraot
  • usum sasalad = usum loba panyakit nu babari nepa
  • usum patepok = usum loba nu kawin
  • usum tigerat / paceklik = usum paila, kurang dahareun (pangpangna beas atawa pare)
3. Nu Patali jeung Tatanen
a. Tatanen di Sawah
  • usum nyambut = usum mitembeyan ngagarap sawah (macul, ngawaluku, jsb)
  • usum tandur = usum melakeun binih pare di kotakan
  • usum ngarambet = mangsa patani miceunan jukut nu jaradi di antara tangkal pare
  • usum celetu = mangsa pare geus mimiti cul-cel aya buahan hiji dua
  • usum beukah = mangsa pare geus loba buahna nu barijil
  • usum rampak = mangsa pare geus rata/ papak bareukah
  • usum panen = mangsa dibuat, ngala pare
  • rumpak jami = sabada panen
b. Tatanen di Huma
  • usum nyacar = usum nyacar leuweung pikeun pihumaeun
  • usum ngahuru = usum ngahuru/meuleum kai jeung kakayon sejenna nu geus gararing (meunang nyacar)
  • usum ngaduruk = usum meresihan sarta ngadurukan kai nu can kebeuleum waktu ngahuru, meresihan lahan pikeun diaseukan
  • usum ngaseuk = usum melak pare (di huma) ku cara nyocog-nyocogkeun kai nu meunang nyeukeutan tungtungna, sarta tapakna diasupan binih pare (bangsal)
  • usum ngored/ ngoyos = usum meresihan jukut nu jaradi diantara luwukan pare ku parabot kored
  • usum ngunjal = usum mawaan pare ti huma ka lembur (ka leuit)
4. Pranata Mangsa
Nu disebut pranata mangsa nyaeta perelean ngaran usum-usuman dina jero sataun. Geura titenan ieu dihandap :
1. Kasa (=kahiji), ti tanggal 22/23 Juni – 2/3 Agustus = usum mimiti melak palawija
2. Karo (=kadua), ti tanggal 2/3 Agustus – 25/26 Agustus = usum randu pucukan; melak palawija kadua
3. Katiga (=katilu), ti tanggal 25/26 Agustus – 18/19 September = usum beubeutian sirungan; panen palawija
4. Kapat (=kaopat), ti tanggal 18/19 September – 13/14 Oktober = usum sumur saraat; randu pentilan; usum melak cau
5. Kalima, ti tanggal 13/14 Oktober – 9/10 Nopember = usum turun hujan; asem pucukan; koneng ngadaun ngora
6. Kanem (=kagenep), ti tanggal 9/10 Nopember – 22/23 Desember = usum bubuahan mimiti karolot; usum ngagarap sawah
7. Kapitu (=katujuh), ti tanggal 22/23 Desember – 3/4 Pebruari = usum caah jeung gede angin; usum tandur
8. Kawolu (=kadalapan), ti tanggal 3/4 Pebruari – 1/2 Maret = usum pare reuneuh; loba hihileudan, jsb
9. Kasonga (=kasalapan), ti tanggal 1/2 Maret – 26/27 Maret = usum pare rampak; turaes ngear
10. Kasadasa (=kasapuluh), ti tanggal 26/27 Maret – 19/20 April = usum pare beuneur hejo; manuk-manuk nyarayang; usum palawija di tanah darat
11. Desta (=kasabelas), ti tanggal 19/20 April – 12/13 Mei = aya keneh waktu keur malawija; manuk-manuk maraban anakna
12. Sada (=kaduabelas), ti tanggal 12/13 Mei – 22/23 Juni = usum rumpak jami; isuk-isuk tiris.
Barudak ayeuna mah teu arapaleun geura…tong boroning barudak ketang, urang ge nu geus kolot nu ngaku urang sunda kadang-kadang sok ngarasa aneh, teu apal, kana ieu kecap sesebutan waktu, asa mendakan deui da jarang dilarapkeun tea dina kahirupan sapopoe..hehe
Tah eta di luhur teh sababaraha nu disebutkecap sesebutan waktu” anu aya dina Basa Sunda (Bahasa Sunda). Mugi janten mangpaat dina raragangamumule basa jeung budaya sunda(menjunjung tinggi Bahasa dan Budaya Sunda).

BACA JUGA :

Tinggalkan Balasan

Alamat email Anda tidak akan dipublikasikan. Ruas yang wajib ditandai *